تحلیلی بر جنبش اخیر مردم ایران بخش سه و چهار

تحلیلی بر جنبش اخیر مردم ایران

کاظم کردوانی

بخش های سه و چهار

شکل های مبارزه مشخصه های جنبش

برگرفته از اخبارروز
دوشنبه شهريور ۱٣٨٨ - ۲۴ اوت ۲۰۰۹
http://www.iran-chabar.de/article.jsp?essayId=23448

شهری (دولت- شهر، پولیس) که تنها به یک نفر تعلق داشته باشد، شهر نیست - سوفوکل ، آنتیگون

این مقاله، متن کامل شده ی دو سخنرانی صاحب این قلم است در دو جلسه. یکی در جلسه ی «بحث آزاد و گفت و گو» (به
ابتکار «جمعیت پشتیبانی از مطالبات و مبارزات مردم ایران») در تاریخ ۱۷ ژوئیه ۲۰۰۹ در سالن شهرداری شونبرگ برلین و دیگری در مراسم بزرگ داشت زنده یاد سهراب اعرابی و دیگر جان باختگان راه آزادی ایران (به ابتکار «کانون ره آورد» شهر آخن) در شهر فالس هلند در تاریخ ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۹در این مقاله، به جز آن جا که به طرح دیدگاه های خود پرداخته ام که عمدتاً در آخرین بخش آن دیده می شود، در بررسی و تحلیل جنبش همه ی کوشش من در فاصله گرفتن از خود بوده استاین نوشته در شش بخش تنظیم شده است

یک، در ضرورت بحث ؛
http://iranpathwayrahyafttodemocracy.blogspot.com/2009/09/blog-post.html

دو، چرایی و چگونگی سر برآوردن این جنبش اجتماعی؛

http://iranpathwayrahyafttodemocracy.blogspot.com/2009/10/blog-post.html

سه، شکل های مبارزه؛

چهار، مشخصه های

پنج، پی آمدهای این جنبش؛

شش، ضرورت ها و چند پیش نهاد

سه، شکل های مبارزه

اغلب ، هرجنبش اجتماعی جدیدی گستره ای از شکل های پیشینی مبارزه را در برابر خود دارد و بر اساس هویت گروه ها و قشرهای بسیج شده و به حرکت در آمده ، آن شکل ها عینیت می یابند . در جنبش اخیر مردم ایران ،شاهد سه نوع شکل پیشینی مبارزه بودیم . یکی ، شکل های مبارزاتی زنان ایران درسال های اخیر ، دیگری شکل های مبارزاتی دانشجویان و جوانان ، سومی بازگشت به دوران انقلاب و الله اکبرهای شبانه . اما در این جنبش ، ما شاهد شکل های بسیار تازه و ابتکاری هم بودیم . مهم ترین آن ها ، استفاده از رسانه های مجازی بود . پیامک ها ، ایمیل ها ، فیس بوک و... یا پیش نهادهایی نظیر روشن کردن همگانی اطو در شب و در ساعت هایی که گویا قرار بود احمدی نژاد صحبت کند ( برای خاموشی سراسری ) یا پیش نهاد تحریم خرید کالاهای شرکت هایی که به صدا و سیما آگهی تبلیغاتی می دهند

چهار ، مشخصه های جنبش

مشخصه های جنبش مردم – تا کنون – را دست کم می توان در ده موضوع دسته بندی کرد

۱
نداشتن رهبری واحد

این جنبش تا به امروز دارای رهبری واحد نبوده است . بیان این مطلب ، نه ندیدن توفق آقای موسوی و پس از ایشان آقای کروبی در رهبری جنبش است و نه نفی ایستادگی تحسین برا نگیزآنان است بر سر قول هایی که به مردم داده اند ؛ بلکه دیدن واقعیت موجود است . حتا موسوی و کروبی هم هنوز نتوانسته اند به نهاد واحدی درراه بری جنبش مردم دست یابند . افزون براین ، با نگاهی جست وجو گر می توان نشانه هایی ازوجود نوعی تشکل های کوچک یا شکل گیری های محفلی مستقل از دو رهبر اصلاح طلب را در حرکت و راه بری بخش هایی از جنبش مردم دید که در آینده می توان از کم و کیف آنان ، در صورت تداوم و جدی بودن شان ، آگاهی بیش تری یافت

۲
رهبری این جنبش در دست روحانیان نیست

٣
جنبه ی مسالمت آمیز بودن این جنبش

درجنبش اخیرکه مردم ما به صورت ملیونی به خیابان ها آمدند وبا شیوه ای مسالمت آمیز خواستار حق خود شدند ، جهان را شگفت زده کرد و به تحسین واداشت . اهمیت این حرکت آن گاه دوچندان می شود اگر توجه کنیم که مردم ما در این سی سال در جامعه ای زندگی کرده اند که از روز نخست تمامت خواهان حکومتی لحظه ای از دمیدن در تنور خشونت باز نایستاده اند . جوانان ما و آن ها که اگر روز انقلاب به دنیا آمده باشند امروز سی ساله هستند ، در خیابان ومدرسه و دبیرستان و دانشگاه و ... با خشونت بزرگ شده اند . جوانانی که از لحظه ی پا گذاشتن به مدرسه ، هر روز چندین و چند بارازآنان خواسته شده است که با مشتان گره کرده بگویند مرگ بر این و مرگ برآن . در چنین جامعه ای و در چنین وضعیتی ، مردم و جوانان ما با این وجه مسالمت آمیز به خیابان می آیند و به رغم سرکوب شدید ( کشته شدن حدود سیصد نفر – برخی قول ها رقم نزدیک به چهار صد نفررا مطرح می کنند – و دستگیر شدن بیش ازچارهزار نفر و زخمی های فراوان ) کماکان جنبه ی مسالمت آمیز حرکت خود را حفظ می کنند ( و جهانی به احترام آنان کلاه از سربرمی گیرد ) . البته در برخی موارد در تقابل با خشونت افسارگسیخته ی حکومتیان ، جوانان مجبور به دفاع از خود شدند ، اما این « خشونت » جنبه ی دفاعی داشت و نه تعرضی ، یا آن چه پس از تیر اندازی مستقیم به سوی مردم – از بالای مسجدی که بسیجیان درآن حضورداشتند – اتفاق افتاد ، حرکت مردم چهره ی خشن به خود گرفت . با این همه ، در همه ی تجمع ها و تظاهرات ها ، مردم و بالاخص جوانان با فکری از پیش اندیشیده و با روی کردی آگاهانه انتخاب شده ی عمل خشونت آمیز به خیابان ها نیامدند

۴
مطالبات و ارزش ها ی این جنبش عمدتاً به دور دو محور آزادی خواهی و جمهوری خواهی ( جمهور مردم ) استوار بود

۵
موضوع قدرت

هر چند این جنبش برای به ریاست جمهوری رساندن منتخب اکثریت مردم بود و در نتیجه از زاویه ای مفهوم قدرت در آن نهفته بود ؛ اما حرکت مردم به دست گرفتن قدرت به مفهوم خاص آن نبود . هدف حرکت مردم و بخصوص جوانان ، ساختن فضاهایی مستقل در برابر حکومت بود . مقاومت در برابر کنترل اجتماعی و همه جانبه ی حکومت بود . برای جوانان خصوصاً تکیه بر استقلال شکل های احتماعی ی زیستن بود در برابرحکومت و دست اندازی های تو در تو و چند گانه و همه جانبه ی آن برزندگی فردی و اجتماعی آنان . خواست غالب ، خواست رسیدن به حق انتخاب آزاد نوع زندگی بود

۶
یک مطالبه

از یک منظر ، این جنبش تنها یک مطالبه ی مشخص داشت : کنار زدن احمدی نژاد و انتخاب آقای موسوی یا آقای کروبی . مردم با توجه به امکان محدودی که داشتند ( انتخاب یکی از چهار نفر تأیید صلاحیت شده ی شورای نگهبان ) می خواستند از « شر » احمدی نژاد وگروه ها و باندهایی که او را به ریاست رسانده بودند « راحت » شوند و کسی را به ریاست جمهوری انتخاب کنند که در دست یابی به حقوق خود درحد یک قدم جلوتر باشند . این اصطلاح « یک قدم » یا « فقط یک قدم » در بحث هایی که میان مردم در خصوص چرایی شرکت در انتخابات در می گرفت ، به کرات بر زبان طرفداران شرکت – از هر قشر و دسته بندی سنی – جاری می شد . پرواضح است که برنامه های ارائه شده از سوی دو نامزد اصلاح طلب سهم خود را در کشاندن و ترغیب مردم به سوی آن ها را داشت ؛ اما حرکت اکثریت مردم – جز آن بخش که همواره می توانند رأی دهنده ی بالقوه ی آقای موسوی یا آقای کروبی باشند – بیش از آن که معطوف به این برنامه ها باشد ، برشم اجتماعی آنان و « پندارین » ( ۱ ) ی که خود آنان از این انتخابات داشتند استوار بود . اگربرنامه های دو نامزد اصلاح طلب را مرور کنیم ، در می یابیم که برنامه ی آقای کروبی در مقایسه با برنامه ی آقای موسوی ، هم وسیع تر است و هم دقیق تر و روشن تر و هم بر روی خواسته های مهمی تأکید شده و اجرای آن ها را متعهد شده است . افزون بر این ، در دو سال اخیر آقای کروبی در باره ی اتفاقات جاری مملکت - نظیر جنبش زنان ، حرکت دانشجویان ، دراویش و... – نظرداده است و به نفع آنان به صراحت موضع گیری کرده است . در حدی که چارچوب این نوشته اجازه می دهد ، به طور خلاصه می توان چرایی اقبال بیش تر مردم به موسوی را در نبودن آقای موسوی در کسوت روحانیت ، ناشناخته بودن ایشان برای مردم ، حمایت ها و فعالیت

های وسیع – آشکار و پنهان – آقای خاتمی به نفع موسوی دانست

۷

گره خوردن دو نگاه در یک انتخاب

در جنبش اخیر مردم ، هم مذهبی ها حضور دارند و هم لاییک ها ، هم سکولارهای مذهبی هستند و هم سکولارهای غیر مذهبی ؛ اهمیت این جنبش هم تنها در فراگیری همه ی قشرهای اجتماعی و گروه بندی های سنی نیست ، بلکه در هم دوشی و هم رأیی جریان های مختلف سیاسی و اجتماعی هم هست . به همین دلیل با آن که مردم مذهبی و جریان های دین باور اجتماعی حضور پررنگی دارند ، جنبش رنگ مذهبی ندارد . از این منظر با جنبشی که در ماه های اخر انقلاب شکل گرفت ، بسیار متفاوت است . دلیل این امر رامی توان دست کم در دو عامل دید : یکی تجربه ی سی سال حاکمیت جمهوری اسلامی و دیگری تجربه ی دوره ی اصلاحات

٨
جنبش شهروندی

این جنبش به معنای واقعی ، جنبشی است مدنی و شهروندی . هویت آن با هویت مجموعه ی کنشگران اجتماعی فعال دراین جنبش تعریف می شود و از این منظر دارای هویت طبقاتی به مفهوم خاص آن نیست . البته این امر به معنای عدم حضور افراد یا گروه هایی با دیدگاه های طبقاتی مختلف نیست

۹
خواست انتخابات آزاد

این جنبش با موضوع انتخابات شروع شد و با مطالبه ی انتخابات آزاد ادامه یافت . هیچ گاه در این سی سال ، موصوع انتخاب و انتخابات آزاد در مقام یک امر مطرح و حیاتی این چنین برای مردم ما مطرح نشده بود . حتا آنانی که شرکت در انتخابات را امری در حد تکلیف شرعی تلقی می کردند ، امروز با نگاهی متفاوت به آن برخورد می کنند . نگاه مردم در این جنبش به موضوع انتخابات و حق انتخابات آزاد ، نگاه به امری بود زمینی و ملموس و حیاتی

۱۰

نگاه به جهان

یکی از مشخصه های بارز این جنبش ، توجه ی خاص کنش گران فعال در آن به موضوع رسانه ها و بخصوص رسانه های بین المللی است . این توجه به رسانه های بین المللی چه در ارسال خبرها و پیامک ها وعکس ها و فیلم های کوتاه مدت ویدیویی ( تلفن همراه ) دیده می شود و چه در شعارهایی که به زبان انگلیسی ( نظیر : رأی من کجاست ) در دست تظاهرکنندگان حمل می شد . این نگاه به بیرون از ایران به یک معنا خواست بین المللی کردن خواسته ها و مطالبات جنبش بود و جلب توجه ی جهانیان به خود ؛ و افکار عمومی

جهان را به یاری فراخواندن . نخستین بار است که در جنبش ایران چنین موضوعی چنین همه گیرو وسیع مطرح می شود

بخش پنج و شش در پست دگر
پانوشت هاimaginaire – ۱-۲
از جمله رجوع کنید به مقاله ی آقای حسن یوسفی اشکوری: «جمهوری اسلامی و چهار چالش بزرگ»، روزآنلاین، ۱۷ تیر ۱٣٨٨ ٣ – آن چه در مصاحبه با سایت «رهیافت دموکراسی» در این خصوص گفته ام، در این جا تکرار نمی کنم. رجوع کنید به: «اخبار روز» ، ۷ مرداد ۱٣٨٨ برابر با ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۹ و

http://iranpathwayrahyafttodemocracy.blogspot.com/2009/07/blog-post_26.html